Njohja e shprehjeve dhe ndjenjave të bashkëbiseduesit tënd është ajo që përcakton dhe formon kornizat e komunikimit me të. Nëse kjo njohje nuk do të ishte e mundur, thjesht nuk do të kishte komunikim. Imagjinoje për disa sekonda… imagjinoje një dialog në të cilin nuk do të mundje të kuptoje qëllimet e tjetrit. Në botën e njeriut kjo u quajt empati. Mundësia pra, për të perceptuar ndjenjat e atij me të cilin je në ndërveprim.
Para se të kalojmë te bota e qenit, le të shohim shkurtimisht… si zhvillohet ky “dhuratë”.
Le të mos futemi në fushën shkencore duke folur për neuronet pasqyrë apo të tjera. Le të supozojmë se nuk ekziston askush që të na ndihmojë të kuptojmë se si u zhvillua kjo funksion. Si mendon se mësove të kuptosh që buzëqeshja është shprehje e një ndjenje pozitive? Që rrudhja e vetullave mund të tregojë zemërimin? E lexove diku? E di përgjigjen… është përvoja ajo që fshihet pas këtij lloji njohurie. Vëzhgimi yt që nga koha kur ishe një “fletë e bardhë” pa asnjë informacion brenda, deri te pika ku je sot dhe ke krijuar sistemin tënd të empatisë, për të mbrojtur dhe komunikuar. Le të mos zgjatemi… le të kalojmë te miku ynë i dashur… qeni!
Kam lexuar qindra artikuj që përmendin qëndrime dhe pozicione të trupit të qenit dhe gjendjet emocionale me të cilat lidhen. Por a mund kjo të krijojë empati mes teje dhe qenit tënd? Imagjinoje të flasësh me dikë dhe të përqendrohesh nëse koka e tij është e kërkuar me 15 gradë, apo nëse sytë i ka gjysëmbyllur… Në më të mirën, do të ishte një bisedë në konfuzion total që do të përfundonte me fjalën: “Më fal, çfarë the, sepse u hutova pak.” Pa asnjë përpiqje dhe vetëm me vëmendjen te ato që të thoshte, gjithçka do të ndodhte vetvetiu, me shpejtësi që nuk mund të vetëdijesoje dot.
Po ndoshta kjo ndodh vetëm mes individëve të të njëjtit lloj dhe për qenët duhet të mësojmë “gjuhën e trupit” së tyre?
Mbështetësit e kësaj teorie theksojnë se gjuha e trupit e qenit ndryshon në disa pika nga ajo e njeriut. Për shembull, qeni kur tregon dhëmbët, tregon agresivitet, ndërsa njeriu kur e bën është buzëqeshje. Por a të ka sulmuar ndonjëherë qeni yt kur i je buzëqeshur? Shikoje me kujdes… qeni yt, që nuk di ç’është empatia, që nuk mund të lexojë artikuj apo të studiojë gjuhën e trupit të njeriut… a i njeh ndjenjat e tua?
Kur e shikon në sy, trembet? Kur i buzëqesh? Apo kur i afrohesh me vrull?
Sigurisht që jo. Përkundrazi, shumica prej jush e din që qeni nuk mund të mashtrohet për qëllimet e tua. Empatia e qenve (ndonëse nuk lexojnë artikuj) arrin deri në njohjen e sulmeve epileptike në njerëz.
E dua kontradiktën e studimeve.
Në të njëjtën kohë që botohet një studim për lëvizjen e bishtit djathtas, del një tjetër që tregon që qeni ndien emocionet e njeriut. Nëse do të pranonim të dyja… përfundimi do të ishte se njeriu është emocionalisht budalla! Nuk mëson nga mjedisi, por duhet ta lexojë për ta kuptuar.
E kupton dot problemin?
Njeriu arriti në “maje” të botës së tij sepse nuk është budalla, sepse aftësitë e tij për empati janë më të larta se të gjithë qenieve të tjera. Dhe tani… ne vetë po e shkatërrojmë? Po i japim kompleksitet njohjes së qenit që e duam dhe na do dhe ne, duke e studiuar nga librat kur qëndron pranë nesh?
Çdo veprim i qenit tënd gjeneron ndjenjë te ti kur e vëzhgon… kjo ndjenjë është njohja… njohja jote personale që është rezultat i përvojës së jetës. Kjo ndjenjë është komunikimi yt i vërtetë me qenin… kudo që të lexosh, kjo do të mbetet më e fortë. Udhërrëfyesi yt për komunikim me qenin është vëzhgimi yt… mjafton të kesh vullnet dhe dëshirë.
Kam një mik, vëzhgues të vërtetë të qenve, që do turpërtonte shumë edukatorë dhe specialistë sjelljeje. Por gjithmonë na pyesë ne “ekspertët” për sjelljen e qenit të tij, kur vetë kishte më shumë njohuri se ne. Pse? Sepse megjithëse instinkti i tij ishte i saktë, kur e kërkon mënyrën logjike… e humbte. Njeriu ishte “qen”… por mendja e tij nuk e dinte.
Një natë më tregoi çfarë i kishte ndodhur. Kishte shkuar për darkë te një mik, bashkë me qenin e tij të pandashëm. Papritur, pa asnjë arsye, qeni filloi të shqetësohej. Kishte trajnim perfekt. Refuzonte të rrinte qetë. Ai filloi të shqetësohej e të mendonte teoritë dhe rregullat. Sa më shumë mendonte, aq më shumë qeni dridhej. Derisa u ngrit të largohej. Dhe qeni u gëzua! Por pse? Çfarë i kishte ndodhur?
Kur hapi derën, mendonte të telefononte ndonjë specialist për të përshkruar sjelljen. Kur degjoi tingullin e njohur. Qeni po urinonte. E kishte harruar të bënin ndalesën e pasdites dhe kishte ardhur direkt.
Qeni “po mbante shurrën”, ndërsa ai po mendonte libra e studime. Ishte gjëja më e bukur që kam dëgjuar ndonjëherë. Ishte e vërteta në formën e një tregimi të mrekullueshëm.
Të lutem… sigurohu që, ndërsa lexon këtë artikull, qeni yt nuk po mban veten. Dhe kur të kthehesh… do të të tregoj një rast të vetëm kur empatia nuk funksionon.
Shëtitje të mbara!
Khristos Koutsis
Trajner Qenësh