Ξεκινώντας, θα πρέπει να κάνουμε μία συμφωνία εμπιστοσύνης ανάμεσά μας! Το να διαβάσεις ένα άρθρο για να επιβεβαιώσεις τις απόψεις που ήδη έχεις είναι άχρηστο. Το καινούργιο έρχεται μέσα από αυτό με το οποίο διαφωνούμε· αλλιώς, αν το διάβασμα αποτελεί απλά την επιβεβαίωση της «αλήθειας» των αντιλήψεών μας, τότε απλώς διαβάζουμε τον εαυτό μας να γράφει. Δεν προστίθεται τίποτα καινούργιο στην συνείδηση μας.
Αυτό είναι και το βασικό πρόβλημα όλης της ανθρωπότητας: αδυνατεί να παρακολουθήσει μία σκέψη αν δεν συμφωνεί με τα αποτελέσματα της προσωπικής της εμπειρίας ή, αντίθετα, υποκλίνεται σε μία αυθεντία μόνο και μόνο επειδή πιστεύει ότι πίσω από ένα κείμενο κρύβεται μία μεγάλη διάνοια.
Αν διαβάζεις αυτό το κείμενο μέσα από αυτό το γαϊτανάκι, δεν θα σε βοηθήσει σε τίποτα. Μπορείς είτε να διαβάσεις ένα κείμενο που θα σου προσφέρει ευχαρίστηση είτε να διαβάσεις κάποιο άλλο κείμενο που θα αποδέχεσαι το πρόσωπο που το γράφει πριν καν το διαβάσεις. Αυτό το κείμενο είναι απόρροια λογικής και συναισθήματος δικού μου και όχι προσπάθεια να χειραγωγήσω τη δική σου λογική ή το συναίσθημά σου.
Η θετική εκπαίδευση σκύλων είναι ένα πραγματικά απίστευτο εργαλείο, αλλά είναι εργαλείο! Είναι ένα κομμάτι του παζλ που ονομάζεται «εκπαίδευση σκύλων», το οποίο μπορεί κάποιες φορές να οδηγήσει σε ολοκληρωμένο αποτέλεσμα, άλλες σε καταστροφικό και σε άλλες να μην μπορεί καν να προσεγγίσει το ζητούμενο. Θα σου εξηγήσω βήμα βήμα, αν το θέλεις κι εσύ, γιατί αυτό αποτελεί πραγματικότητα και ποια είναι η παγίδα που κρύβει μέσα του—και για σένα, αλλά κυρίως για τον σκύλο.
Ας ξεκινήσουμε με κάποιες παραδοχές.
Η θετική εκπαίδευση σκύλων δεν είναι η σύγχρονη εκπαίδευση σκύλων.
Η θετική εκπαίδευση σκύλων είναι η παλαιότερη εκπαίδευση που υπάρχει και σίγουρα είναι ο λόγος που κάποιο άγριο ζώο, πίσω στον χρόνο, επέλεξε να βρεθεί στο πλευρό του ανθρώπου, αφού εκεί βρήκε τροφή αλλά και το έκπληκτο βλέμμα του δίποδου είδους μας, βλέποντας αυτό το υπέροχο πλάσμα να τον πλησιάζει.
Λέω «τροφή» και όχι «πόρους», διότι δεν θέλω να σε ταΐσω με εκφράσεις που είναι επιστημονικοφανείς αλλά δεν κρύβουν μέσα τους καμία επιστήμη. Δεδομένο είναι, λοιπόν, πως αυτό το πλάσμα ήρθε δίπλα στον άνθρωπο επειδή βρήκε μια σειρά από πράγματα που εξασφάλιζαν την επιβίωσή του και φυσικά όχι επειδή ο άνθρωπος αντιμετώπισε κάποιο άγριο ζώο με την ιδέα του αρχηγού της αγέλης.
Εάν με έχεις παρακολουθήσει μέχρι αυτή τη στιγμή, εύχομαι να συμφωνείς μαζί μου, χωρίς την ανάγκη κάποιας βιβλιογραφίας, ότι πρώτα γεννήθηκε η θετική εκπαίδευση πριν ξεκινήσουν να «χορεύουν» οι θεωρίες. Πιθανότατα, η θεωρία ξεκίνησε όταν ο άνθρωπος κατάλαβε ότι το πλάσμα που ήρθε δίπλα του διατηρούσε ακόμα αρκετά ένστικτα, τα οποία η συμβίωσή τους επέβαλε σε αρκετά κομμάτια να μπορούν να ελεγχθούν, ώστε αυτή η συνύπαρξη να στηρίζεται στην ιδέα της αρμονίας και όχι στις συγκρούσεις. Από τη μία, υπήρχε το πλάσμα που βασιζόταν στη λογική του ανάπτυξη, δηλαδή ο άνθρωπος, και από την άλλη, το πλάσμα που κουβαλούσε ακόμα μέσα του αρχέγονα στοιχεία.
Από τότε, αυτό που σήμερα αποκαλούμε «θετική ενίσχυση» και αυτό που από την πλευρά μου θα αποκαλέσω «ξεκαθάρισμα ορίων», «χορεύουν» μεταξύ τους, προσπαθώντας να αποδείξουν ο καθένας από την πλευρά του ποιος είναι καλύτερος «χορευτής», ενώ ο σκύλος τους παρακολουθεί και βλέπει κάτι που σίγουρα δεν του μοιάζει με χορό. Στον χορό χρειάζεται συνεργασία και σίγουρα χρειάζεται ο κάθε παρτενέρ να γνωρίζει τον ρόλο του και τα όριά του.
Συγχώρεσέ με αν μακρηγορώ—θα φτάσω σε όλες τις πτυχές αυτού του θέματος, αλλά δώσε μου τον χρόνο.
Ο άνθρωπος, όπως έχω πει σε πολλά κείμενα, ποτέ δεν σεβάστηκε τη φύση. Προσπάθησε πάντα να την αφομοιώσει σύμφωνα με τις δικές του δυνατότητες. Αυτό ακριβώς κάνει και αυτή τη στιγμή. Προκειμένου να εξυπηρετηθεί η δική του συνεχής ονειροπόληση, αντί να δείξει καθαρά το χρονικό σημείο στο οποίο βρίσκεται, ονειρεύεται στο μέλλον έναν ιδανικό σκύλο και έναν ιδανικό άνθρωπο. Αντί να παλέψει για να φτάσουν και οι δύο σε αυτό το μέλλον, προσπαθεί να πείσει ότι ήδη βρισκόμαστε εκεί.
Πιθανότατα, θα έχεις διαβάσει πάρα πολλά άρθρα που μιλούν για «αποκαλύψεις» στη συμπεριφορά του σκύλου, νέα δεδομένα, πώς η θετική και μόνο προσέγγιση μπορεί να οδηγήσει στο σωστό εκπαιδευτικό αποτέλεσμα και άλλα πολλά. Ποτέ όμως δεν αναφέρονται σε αυτές τις έρευνες ούτε ο αριθμός των σκύλων, ούτε οι φυλές που έλαβαν μέρος, ούτε βασικά στατιστικά στοιχεία που θα οδηγούσαν σε ένα αποτέλεσμα που να πατά γερά στην επιστήμη της στατιστικής. Αυτό θα στο αποδείξω ατό επόμενο άρθρο…
Αντίθετα όπως παραπλανημένα πιστεύουμε—ειδικά στην Ελλάδα, όπου στον τομέα της πληροφόρησης βρισκόμαστε 20 χρόνια πίσω—αυτή τη στιγμή, σε παγκόσμιο επίπεδο, υπερέχουν επικοινωνιακά άνθρωποι που προσεγγίζουν το θέμα του σκύλου με ειλικρίνεια και όχι με συναισθηματικές κραυγές που εξυπηρετούν έναν και μόνο σκοπό: τη μετατροπή όλων των σκύλων σε «ζώα συντροφιάς».
Δεν υπάρχει, για μένα, πιο χλευαστική έκφραση από τις λέξεις «κατοικίδιο» και «ζώο συντροφιάς». Ο σκύλος μπορεί να ξεκινάει από ένα Μαλτέζ και να φτάνει μέχρι το Kangal. Ο άνθρωπος, παράλληλα, μέρα με τη μέρα γίνεται πιο αδύναμος συναισθηματικά και όχι μόνο δεν μπορεί να ελέγξει το Kangal σε μία αστική ζωή, αλλά δυσκολεύεται να ελέγξει ακόμα και το Μαλτέζ.
Επίσης, η σύγκριση δύο τόσο διαφορετικών συμπεριφορικά σκύλων, για μένα, μοιάζει με σύγκριση του ανθρώπου με πίθηκο και τον ισχυρισμό ότι ανήκουμε στο ίδιο είδος! Ξεχάστε, σας παρακαλώ, τη βιολογία — δεν τη χρειαζόμαστε σε αυτό το κείμενο. Μπορείτε να πάρετε ένα Μαλινουά και ένα Ακίτα και αν τα αντιμετωπίσετε με την ίδια ακριβώς φιλοσοφία, ο Θεός μαζί σας και όλες οι έρευνες του «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» δημιουργήματος Του!
Τι συνέβη όμως πραγματικά; Γιατί προωθείτε ο σκύλο ως ζώο συντροφιάς; Γιατί η θετική εκπαίδευση, ενώ για δεκαετίες σιωπούσε, σήκωσε κεφάλι και αντί για ένα κομμάτι του παζλ, θέλει να είναι ολόκληρο το παζλ; Η απάντηση είναι απλή και πρακτική — δεν θα φιλοσοφήσω τώρα.
Για πολλά χρόνια οι θετικοί εκπαιδευτές, μόλις αντιμετώπιζαν κάτι που ήξεραν (τουλάχιστον τότε) ότι είναι πάνω από τις δυνάμεις τους, απευθύνονταν σε ανθρώπους που μπορούσαν να συνδυάσουν περισσότερα κομμάτια του παζλ στην εκπαίδευση του σκύλου.
Και όχι, δεν εννοώ βία, διότι αυτό είναι απλά το αφήγημα μιας καλής στρατηγικής μάρκετινγκ. Στο παρελθόν, λοιπόν, η θετική εκπαίδευση ήξερε καλά τα όριά της. Μετά, αναλάμβαναν άνθρωποι που δεν δίσταζαν να κινδυνεύσουν να τους κομματιάσει ένας σκύλος για να προχωρήσουν σε μία διόρθωση συμπεριφοράς. Μέχρι που εμφανίστηκε ο αναπάντεχος συνεργάτης! Αφού τόσα χρόνια είχαν χρησιμοποιήσει για πειραματόζωα εκατοντάδες χιλιάδες σκύλους —και ειδικά Beagle, που είναι και τα αγαπημένα τους— για να παραγάγουν αντικαταθλιπτικά χάπια και αφού τα αποτελέσματα στον σκύλο για την ανθρώπινη κατανάλωση, η αγορά έδειχνε αρκετά έτοιμη για να ανοιχτεί.
Σας ξαναθυμίζω: στόχος, το “ζώο συντροφιάς”!
Έτσι, η θετική εκπαίδευση —ή, μάλλον, για να το λέμε σωστά από δω και πέρα, η θετική μεθοδολογία— βρήκε έναν σύμμαχο και τώρα μπορούσε να επιτεθεί σε κάθε άλλη μέθοδο, παρουσιάζοντάς την ως ανήθικη. Από πίσω, ερχόταν η ηθική της επιστήμης και της ψυχιατρικής για να βάλει ένα χεράκι, παρουσιάζοντας τον σκύλο ως ασθενή.
Μην βιάζεστε να βγάλετε συμπεράσματα μέχρι να ολοκληρώσω. Μετά, μπορείτε να με κρίνετε. Αντί να αντιμετωπιστεί, λοιπόν, ακόμα και αυτό το κομμάτι σαν ένα ακόμα μέρος του πάζλ (που εγώ, από την πλευρά μου, το αποδέχομαι σε ειδικές περιπτώσεις αλλά μόνο από ειδικευμένους σε αυτό), αντίθετα αυτό που ονομάζεται εκπαίδευση σκύλων φαινόταν ήδη καλή ιδέα και εύκολο να προωθηθεί με βάση αυτή την συμμαχία. Έτσι η θετική εκπαίδευση άρχιζε αρχικά να υιοθετεί επιστημονικούς όρους της ανθρώπινης ψυχολογία όπως η γνωστή “απευαισθητοποίηση” και να παλεύει να εντρυφήσει στην γνώση των “νευροδιαβιβαστικών λειτουργιών”!
Αλλά υπήρχε ένα πρόβλημα: ο σκύλος, στο 80% των εκπροσώπων του, δεν είναι ζώο συντροφιάς!
Για να τον μετατρέψουμε, λοιπόν, σε ζώο συντροφιάς, θα πρέπει να αρνηθούμε κάθε εργασιακή καταβολή του και, φυσικά, κάθε δυναμισμό που μπορεί να έχει στη διεκδίκηση της συνύπαρξης του με τον άνθρωπο. Και, για να το πω απλά:
αν δεν λύνεται με θετική ενίσχυση, τότε λύνεται με χάπια!
Άρχισαν να εμφανίζονται, λοιπόν, διάφορες έρευνες για το πόσο κακό κάνει στην ψυχολογία του σκύλου οποιαδήποτε μεθοδολογία έχει να κάνει με τη σύνδεση μιας συμπεριφοράς με αρνητικό αποτέλεσμα για τον σκύλο — όπως, ας πούμε,
η χρήση του πνίχτη.
(το έγραψα με κόκκινο για να μην νομίζει κανείς ότι φοβάμαι την λέξη)
Βέβαια, αν καθίσει κάποιος και διαβάσει τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει, σύμφωνα με έρευνες, η ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ ΧΡΗΣΗ του πνίχτη, θα διαπιστώσει πως μέσα στις έρευνες αυτές δεν αναφέρεται ούτε ποιος χρησιμοποίησε το συγκεκριμένο εργαλείο, ούτε σε ποιους σκύλους, ούτε για ποιο λόγο, ούτε η διάρκεια της χρήσης!
Αλλά ακόμα κι έτσι, τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών ωχριούσαν μπροστά στις παρενέργειες που μπορεί να έχει η λήψη ενός ψυχοτρόπου σκευάσματος μακροπρόθεσμα για τη ζωή του σκύλου! Με απλά ελληνικά: ο πνίχτης,
μπροστά στις μισές παρενέργειες ενός ψυχοτρόπου, είναι ένα περιστέρι απέναντι σε έναν γύπα!
Αυτό είναι το καλύτερο σημείο για να πω ότι οι συνάδελφοί μου, που εκπροσωπούν αποκλειστικά τη θετική μεθοδολογία στην εκπαίδευση ενός σκύλου, δεν έχουν καν ιδέα για τα συμφέροντα που εξυπηρετούν! Απλά και αμάσητα τρώνε τη γνώση των «αυθεντιών»… ξέρετε, αυτών που κάποτε κρέμαγαν όποιον ισχυριζόταν ότι η Γη είναι στρογγυλή. Και μέσα στο αίσθημα του μεγαλείου της γνώσης, χάνουν την πραγματικότητα!
Υπάρχει ένα βιβλίο που λέγεται Το Δωμάτιο και περιγράφει μια γυναίκα που έχει απαχθεί από κάποιον, την έχει κλείσει μέσα σε ένα δωμάτιο, τη βιάζει, και κάποια στιγμή μένει έγκυος και κάνει ένα παιδί. Η αγάπη της μάνας είναι τόσο δυνατή που καταφέρνει να μεγαλώσει το παιδί της μέσα σε αυτό το δωμάτιο, δημιουργώντας στο μυαλό του ένα ολόκληρο σύμπαν… το σύμπαν αυτού του δωματίου. Αυτό το παιδί είναι ευτυχισμένο σε αυτό το δωμάτιο, γιατί η μητέρα έχει καταφέρει να του κρύψει την αλήθεια!
Του κρύβει την αλήθεια όχι για να του πει ψέματα, αλλά γιατί αυτό που έχει στη διάθεσή της είναι μόνο ένα δωμάτιο — άρα εκεί μέσα πρέπει να δημιουργήσει όλη την ευτυχία που μπορεί. Με αυτόν τον τρόπο απαντώ σε όλους αυτούς που μιλάνε σήμερα για την «ελευθερία» του σκύλου και για το ότι πρέπει να ακολουθούμε τη βούλησή του!
Δεν υπάρχει πιο εύκολος τρόπος να κάνεις κάποιον δυστυχισμένο, παρά να του δείξεις έναν υπέροχο κόσμο και μετά να του πεις: «Συγγνώμη, όμως σε αυτόν υπάρχουν περιορισμοί!» Θα σε κλείσω στο σπίτι για όσο θέλω. Θα σε στειρώσω γιατί έτσι μου είπαν και γιατί πρέπει να ελέγξω το είδος σου. Θα πηγαίνεις ακόμα και για την ανάγκη σου όταν έχω τη δυνατότητα. Αλλά, κατά τ’ άλλα, θα σου ταΐζω μικρές στιγμές «ελευθερίας» για να θυμάσαι ότι είσαι σκλάβος!
Σαν να έβγαζε η μάνα το παιδί από το δωμάτιο, του έδειχνε τον κόσμο και μετά το ξανάκλεινε μέσα! Αυτό δείχνει πόσο επιφανειακοί και βιαστικοί είναι κάποιοι να προχωρήσουν στην ολοκλήρωση της προσωπικής τους ονείρωξης, διαπράττοντας πραγματική συναισθηματική κακοποίηση την ώρα που νομίζουν ότι σέβονται την ψυχολογία του σκύλου!
Αλλά, είπαμε, το ανθρώπινο συναίσθημα είναι ευάλωτο στη επίκληση του. Το χειραγωγείς πανεύκολα, δίνοντάς του ακριβώς αυτό που θέλει να «φάει», και βλέπει μια εικόνα διαστρεβλωμένη σε όλα τα επίπεδα, πιστεύοντας ότι λειτουργεί για το καλό, ενώ εκπροσωπεί ακριβώς το αντίθετο!
Αποκτήστε κριτική ικανότητα, όχι συμφωνώντας μαζί μου, αλλά προσπαθώντας να δομήσετε μια σκέψη και να αμφισβητήσετε οποιονδήποτε είναι απέναντί σας. Ίσως τότε δείτε και κάτι παραπάνω από μένα. Δείτε ποιες φυλές σκύλων εμφανίζονται ως «εκπαιδευμένες» από τη θετική μεθοδολογία. Δείτε πόσο σκληρές περιπτώσεις έχουν εμφανιστεί διαδικτυακά και τι ηλικίες σκύλων διαπραγματεύονται.
Ξεκινήσαμε λέγοντας ότι δεν είναι σύγχρονη· είναι η παλαιότερη εκπαίδευση. Μετά απλά ήρθε η συνειδητοποίηση του τι είχαμε κάνει: είχαμε κάνει ένα θλιβερό λάθος. Η αλεπού είχε πει στον Μικρό Πρίγκιπα ότι αν την εξημερώσει, τότε θα είναι πάντα υπεύθυνος για τη ζωή της. Και αυτό ο άνθρωπος το πήρε αψήφιστα και σήμερα πληρώνει αυτή του την αμέλεια. Και πάει να την κάνει ακόμα χειρότερη — όχι συνειδητοποιώντας την πραγματικότητα, αλλά, πάλι, ονειρευόμενος ουτοπίες και ιδανικά περιβάλλοντα!
Για τον σημερινό άνθρωπο, ο Χάτσικο —και το έχω ξαναπεί— είναι ο «δυστυχισμένος» σκύλος που περιμένει να γυρίσει ο συνοδοιπόρος του άνθρωπος, με το τρένο μέχρι και τον θάνατό του. Για την πραγματικότητα, όμως, ο Χάτσικο αγαπήθηκε από μια γειτονιά και παρέμεινε σε αυτή ακριβώς επειδή ένιωθε ασφάλεια και φροντίδα!
Η χρήση της λέξης «ελευθερία» είναι ατιμωτική όταν την χρησιμοποιείς για κάποιον του οποίου ελέγχεις ακόμα και τις σωματικές του ανάγκες. Τα ψίχουλα δεν είναι ελευθερία. Η ελευθερία είτε είναι πλήρης είτε απλά δεν υπάρχει!
Αυτή ήταν η εισαγωγή — ούτε καν το πρώτο μέρος ενός άρθρου! Πρόλογος είναι στην πραγματικότητα, πρόκειται για κείμενα που ήδη έχουν γραφτεί και, φυσικά, θα δημοσιευτούν μέχρι να καταλάβετε γιατί ο σκύλος πρέπει να μεταμορφωθεί σε “ζώο συντροφιάς” και είστε ήδη θύματα συναισθηματικής χειραγώγησης και εγώ για μια φορά ακόμα θα μυώ σε καθολικό shadow ban!
ΠΗΓΗ; Χρήστος Κούτσης