Η ιδέα ότι τα σκυλιά «αισθάνονται» τους ανθρώπους και μπορούν να διακρίνουν τους καλούς από τους κακούς είναι διαδεδομένη. Πολλοί ιδιοκτήτες αισθάνονται ότι ο σκύλος τους λειτουργεί σαν ηθική πυξίδα, αξιολογώντας πρόσωπα και καταστάσεις με ακρίβεια που συχνά εμπιστεύονται περισσότερο από το δικό τους ένστικτο. Όμως, η επιστήμη δείχνει κάτι πιο σύνθετο — και λιγότερο ρομαντικό.
Μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Animal Cognition έρχεται να αποδομήσει την ιδέα ότι οι σκύλοι μπορούν να σχηματίσουν φήμη για τους ανθρώπους μέσω παρατήρησης τρίτων ή ακόμα και μέσω άμεσης εμπειρίας. Το ερευνητικό έργο βασίστηκε σε προγενέστερα πειράματα, όπου τα ζώα έρχονταν αντιμέτωπα με διαφορετικού τύπου ανθρώπινες συμπεριφορές — από γενναιοδωρία έως απόρριψη — ώστε να καταγραφεί αν και πώς αυτές οι συμπεριφορές επηρέαζαν τη μετέπειτα στάση τους.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Hoi-Lam Jim από το Πανεπιστήμιο του Κιότο, σχεδίασαν ένα πείραμα με 40 σκύλους, όπου τα ζώα παρατηρούσαν δύο ανθρώπους: ο ένας πρόσφερε τροφή σε άλλον σκύλο (ο «καλός»), ενώ ο άλλος την αρνιόταν (ο «κακός»). Στη συνέχεια, οι ίδιοι σκύλοι καλούνταν να διαλέξουν με ποιον από τους δύο ανθρώπους θα αλληλεπιδράσουν.
Αν τα σκυλιά μπορούσαν να διαμορφώσουν κοινωνική κριτική στάση μέσω παρατήρησης, θα αναμενόταν να επιλέξουν τον «καλό» άνθρωπο. Όμως, τα αποτελέσματα έδειξαν πως δεν υπήρξε στατιστικά σημαντική προτίμηση. Τα σκυλιά δεν πλησίασαν συστηματικά τον άνθρωπο που είχε φερθεί θετικά, ούτε απέφυγαν τον «αρνητικό». Η συμπεριφορά τους κυμαινόταν σε τυχαία επίπεδα, ακόμη και όταν ακολούθησε άμεση αλληλεπίδραση με τους δύο ανθρώπους.
Το φαινόμενο αυτό δεν είναι καινούργιο. Ανάλογα αποτελέσματα είχαν καταγραφεί παλαιότερα στο Κέντρο Επιστήμης του Λύκου στην Αυστρία, όπου διαπιστώθηκε ότι ούτε οι λύκοι ούτε τα σκυλιά σχημάτιζαν φήμη για ανθρώπους μετά από απλή παρατήρηση ή περιορισμένη εμπειρία. Το συμπέρασμα είναι ότι η κριτική “κοινωνική σκέψη” μπορεί να απαιτεί πιο περίπλοκη διαδικασία απ’ ό,τι θεωρούσαμε — ή ενδεχομένως, τα πειραματικά εργαλεία που διαθέτουμε να μην μπορούν ακόμη να τη μετρήσουν σωστά.
Ο Jim επισημαίνει ότι η χρήση μεθόδων τύπου «τεστ δύο επιλογών» μπορεί να υποτιμά τις πραγματικές κοινωνικές ικανότητες των σκύλων. Ίσως να μην είναι ότι οι σκύλοι δεν μπορούν, αλλά ότι εμείς δεν ξέρουμε πώς να τους ρωτήσουμε. Η ομάδα του προτείνει περαιτέρω μελέτη σε σκύλους με ποικίλες εμπειρίες ζωής — από ελεύθερης βοσκής έως σκύλους εργασίας — ώστε να εντοπιστούν πιθανές διαφορές που δεν αποτυπώνονται σε κατοικίδια σκυλιά με περιορισμένη κοινωνική έκθεση.
Για την ώρα, αυτό που φαίνεται πιο ασφαλές να πούμε είναι το εξής: τα σκυλιά δεν αξιολογούν τον “χαρακτήρα” των ανθρώπων όπως το φανταζόμαστε. Αντιδρούν στο άμεσο, στο τώρα.
Αν τα εμπιστευτούμε για κάτι, αυτό είναι η ικανότητά τους να αισθάνονται πώς νιώθουμε εμείς — όχι τι έχει κάνει κάποιος άλλος.
phys.org – Dogs don’t judge human character based on third-party interactions
Animal Cognition, 2025 (μέσω Phys.org)