Το Παιχνίδι και το Πρότυπο του Σκύλου.

Κυνηγώντας το Μπαλάκι για να επιζήσεις!

Είναι πάρα πολύ εύκολο να εγκλωβιστείς σε μια αντίληψη και να μεταφράζεις λανθασμένα κάτι που παρατηρείς. Η ταχύτητα με την οποία ο άνθρωπος κινείται όταν βγάζει συμπεράσματα ή όταν χαρακτηρίζει κάτι ή κάποιον είναι από τα χαρακτηριστικά του είδους μας. Όταν αυτό συμβαίνει η πραγματικότητα μπαίνει σε έναν παραμορφωτικό φακό και διαστρεβλώνεται. Η συνέχεια είναι ακόμα χειρότερη όταν το συμπέρασμα μεταδίδεται και σε τρίτους και τελικά διαμορφώνεται μια ψευδής κοινή αντίληψη…που συνήθως επειδή είναι κοινή χαίρει και σεβασμού. Ο σκύλος και η εικόνα που τα τελευταία χρόνια διαμορφώνει ο άνθρωπος στο όνομά του είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Επί του παρόντος δεν θα ασχοληθούμε ευρέως με αυτή την εικόνα παρά με ένα τμήμα της. Θα ήθελα όμως να αναζητήσετε μέσα σας, το πως προέκυψε η όποια αντίληψη έχετε για το θέμα και σύντομα θα είμαι πιο αναλυτικός.

“Άσε το σκύλο να παίξει”…“σκύλος και μπαλάκια”…ταινίες, διαφημιστικά…όλα συνηγορούν στο συμπέρασμα…η φύση του σκύλου είναι η αθωότητα και το παιχνίδι. Είναι τόση η επικοινωνιακή ορμή με την οποία βομβαρδιζόμαστε καθημερινά, που οτιδήποτε έξω από αυτή την άποψη ορίζετε ως αποκλίνουσα συμπεριφορά ενός σκύλου και εάν κάποιος ισχυριστεί φυσικά κάτι διαφορετικό τότε μπαίνει και αυτός στο φάσμα της…απόκλισης. Σε όσα θα πούμε παρακάτω σημασία δεν έχει το συμπέρασμα αλλά η διαδικασία με την οποία καταλήγουμε σε αυτό. Εάν απλά συμφωνήσετε με κάποιον τότε μετατρέπεστε σε ακόλουθοι. Αντίθετά εάν κατανοήσετε την διαδικασία εξαγωγής ενός συμπεράσματος τότε δεν έχετε την ανάγκη καμιάς αυθεντίας να σας καθοδηγήσει σε ένα αληθές αποτέλεσμα σκέψης. Σας ζητώ λοιπόν να αμφισβητήσετε κάθε φράση μου που ακολουθεί.

Το παιχνίδι!

Εάν συνθέσουμε τους ορισμούς γύρω από το τι σημαίνει η λέξη παιχνίδι καταλήγουμε στο ότι παιχνίδι είναι το να διαθέτεις ένα συγκεκριμένο χρόνο σε μια δραστηριότητα που δεν έχει κανέναν άλλο σκοπό εκτός από την διασκέδαση και την χαρά. Υπάρχει όμως μια ακόμα παράμετρος που είναι σαφής για κάθε έναν που χωρίς παρωπίδες μπορεί να κοιτάξει γύρω του. Τα τελευταία χρόνια επιστήμες που σχετίζονται με την συμπεριφορά μιλούν λες και έχουν τα πρωτεία μιας σημαντικής ανακάλυψης που σχετίζετε με την σημαντικότητα του παιχνιδιού αλλά και τον εκπαιδευτικό του χαρακτήρα. Πίσω από τις βαρύγδουπες αναλύσεις και τις έρευνες κρύβεται μια απλή αλήθεια για ολόκληρη την φύση την οποία δεν είναι ανάγκη να είσαι επιστήμων ή ειδικός για να την κατανοήσεις.

Ο σκύλος δεν παίζει! Η εκπαίδευση για την επιβίωση!

Σε όποιο κομμάτι του ζωικού βασιλείου και εάν κοιτάξεις υπάρχει ένα όμοιο συμπεριφορικό χαρακτηριστικό. Οι νεαροί εκπρόσωποι των ειδών από τον άνθρωπο έως το λιοντάρι παρουσιάζουν μια συμπεριφορά η οποία εξαφανίζεται σταδιακά όταν πλησιάζουν στην ωρίμανση. Για κάθε είδος αυτή η συμπεριφορά είναι διαφορετική. Υπάρχει όμως μια ομοιομορφία που ορίζεται από τον ρόλο του κάθε είδους στην φύση. Σαρκοφάγα ζώα όπως οι λύκοι φαίνεται ότι στον κατάλογο των παιχνιδιών τους έχουν προσομοιώσει καταστάσεις που αύριο θα κληθούν να αντιμετωπίσουν…στα σοβαρά. Το κυνηγητό, η διεκδίκηση ενός αντικειμένου, η πάλη με τα αδελφάκια τους ακόμα και το ζευγάρωμα…είναι ένας στίβος εξάσκησης για την ανάπτυξη των ικανοτήτων που αύριο θα τους φανούν χρήσιμες για την επιβίωση τους. Πέρα από την ανάπτυξη αυτών των δυνατοτήτων μέσα από το παιχνίδι θα αναγνωρίσουν για πρώτη φορά την δυναμική τους αφού η καθημερινή αξιολόγηση θα τους μαθαίνει εάν σε αυτόν τον κόσμο ήρθαν για να είναι νικητές ή χαμένοι. Με βάση αυτή την αξιολόγηση θα αναζητήσουν, εάν ανήκουν στους νικητές την καθιέρωσή τους  ή εάν ανήκουν στους αδύναμους κρίκους, εναλλακτικές τακτικές, για να ξεφύγουν από τον κύκλο των χαμένων….

Το να ανήκεις στους αδύναμους στην τρυφερή τους ηλικία μπορεί να σημαίνει απλά την ήττα σε ένα παιχνίδι αλλά στο μέλλον μπορεί να είναι η απώλεια της ζωής τους, η αδυναμία να διεκδικήσουν έναντι των συντρόφων τους μια μερίδα τροφής που θα καλύψει τις ανάγκες τους ή ακόμα και να διεκδικήσουν επιτυχώς…το ταίρι τους. Έτσι θα δεις έναν νεαρό λύκο να ποντάρει στην ταχύτητά του και έναν άλλο στην δύναμή του…κάποιον να “μάχεται” με νύχια και με δόντια και κάποιον άλλο να λειτουργεί έξυπνα υποχωρητικά για να μην εμπλακεί σε ένα παιχνίδι που θα χάσει. Το παιχνίδι λοιπόν στην φύση δείχνει μια σοβαρή κατάσταση για την διαδικασία της επιβίωσης και όχι ένας χρόνος γέλιου και χαράς…μόνο! Κάποια στιγμή λοιπόν έχοντας ξεκαθαρίσει μέσα από το παιχνίδι, δυνατότητες ρόλους και στρατηγικές…έρχεται η ωρίμανση…τα παιχνίδια τελειώνουν και το κάθε είδος έρχεται να εφαρμόσει ότι έχει μάθει, στην σκληρή πραγματικότητα και χωρίς την καθοδήγηση των πρεσβυτέρων.

Ο σκύλος φυλακισμένος σε μια αντίληψη.

Δεν είμαστε πολύ μακριά από την εποχή που ο σκύλος χρησιμοποιούσε το παιχνίδι για τους ίδιους λόγους που προαναφέραμε. Τότε ήταν κυνηγός, αντιμετώπιζε εχθρούς χωρίς την ανθρώπινη προστασία…ερχόταν η ημέρα που ήταν υπεύθυνος για την ζωή του και κάθε του επιλογή είχε συνέπειες. Παρά το γεγονός ότι η ζωή του άλλαξε πολύ από τότε η ταχεία μετάβαση σε έναν προστατευμένο τρόπο ζωής δεν άφησε το περιθώριο της εξάλειψης του κυνηγού του μαχητή ή του διεκδικητή της επιβολής των δικών του ορίων στην αλληλεπίδρασή του με τους άλλους. Έτσι τα θηράματα αντικαταστάθηκαν από μπαλάκια, η πάλη με τα αδέλφια του και η ανάπτυξη των μαχητικών του δυνατοτήτων βρήκαν έκφραση μέσα από τυποποιημένα παιχνίδια με τους ανθρώπους. Εσείς άραγε όταν χρησιμοποιείτε το παιχνίδι της διελκυνστίδας με έναν σκύλο…αυτό που βλέπετε είναι οι παραπάνω περιγραφές ή απλά η διασκέδαση;

Πριν καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι αναλύουμε πολύ για το τίποτα ας δούμε μια σειρά από προβλήματα συμπεριφοράς που αντιμετωπίζετε οι σύγχρονοι κηδεμόνες του σκύλου.

Δαγκωματάκια στο παιχνίδι που όσο περνάει ο χρόνος γίνονται πιο σοβαρά; Διεκδίκηση αντικειμένων που όσο περνάει ο χρόνος γίνονται πιο έντονες; Γρυλίσματα στο φαγητό που καταλήγουν σε επιθέσεις ή ενώ ήταν φιλικός με όλους τους σκύλους χτες “πλακώθηκε” με έναν στο πάρκο και τώρα επιτίθεται σε όλους;

Τι εννοείς δεν υπαρχει κυριαρχία και τι νομίζεις ότι κυριαρχία σημαίνει;

Παράλληλα έρχονται και ειδικοί που σας λένε ότι οι έρευνες απέδειξαν ότι δεν υπάρχει κανενός είδους κυριαρχία στον σκύλο και σας καθοδηγούν στο ασφαλές συμπέρασμα…ότι αφού αντιμετωπίζετε αυτά τα προβλήματα μάλλον ο τετράποδος φίλος σας…δεν είναι σκύλος. Αυτό συμβαίνει επειδή αυτό που τελικά ακούτε είναι αυτό που θα σας βρει σύμφωνους…και η τέχνη του διαβάσματος δεν είναι να βρω αυτόν που τα λέει καλύτερα και μου δημιουργεί θετικά συναισθήματα…αλλά η διαδικασία να ανακαλύψω εάν αυτός που μιλάει, λέει αλήθεια.

Εδώ λοιπόν η εξέταση του θέματος του παιχνιδιού γεννάει δύο διαφορετικά και συγκρουόμενα πρότυπα για τον σκύλο…που εσείς πλέον θα επιλέξετε το ποιο είναι το αληθές και ποιο τον ορίζει ως κάτοικο ή ως κατοικίδιο.

Ο κάτοικος!

Στο πρότυπο που ο υποφαινόμενος ισχυρίζεται ως αληθές ο σκύλος είναι ένα πλάσμα που τα ένστικτα που χρησιμοποιούσε στο παρελθόν για την επιβίωση του είναι ακόμα ζωντανά. Γνωρίζει ότι στην ζωή επιβάλεις ή σου επιβάλλονται. Παίζει για να αναπτύξει τις δυνατότητες του και όταν αναγνωρίσει την ισχύ του περνάει στην φάση της ωριμότητας έχοντας καταλήξει στην στρατηγική που του ταιριάζει.

Το κατοικίδιο!

Το άλλο πρότυπο είναι το πρότυπο του αιώνιου παιδιού, όπου το παιχνίδι πρέπει να μείνει παιχνίδι, όπου ο άνθρωπος απαγορεύει στον σκύλο την εποχή της ωριμότητας ζητώντας του να κατανοήσει ότι δεν είναι πια υπεύθυνος για τον εαυτό του, αφού έχει έναν παντοδύναμο προστάτη. Ανθρώπινη αξίωση…ο σκύλος να τον κάνει να χαίρεται…να του επαληθεύσει τις εικόνες ανέμελων περιπάτων σε παραλίες με ηλιοβασιλέματα, να δεχθεί ότι όλοι είναι φίλοι μας και το καθήκον μας είναι να τους αγαπάμε. Αυτό δηλαδή που ούτε ο άνθρωπος με το όπλο της λογικής δεν κατάφερε να κάνει το ζητάμε σε κάποιον που κάνει τα πρώτα του βήματα σε έναν άλογο κόσμο λογικής όπου το ένστικτο πεθαίνει. Ο σκύλος πρέπει να μείνει κυνηγός μιας μπάλας για όλη του την ζωή γιατί αυτό ονειρευτήκαμε και εάν σοβαρευτεί θα ματαιωθούμε και θα πάμε στον ειδικό να μας πει τι φταίει με αυτό το ζώο. Εάν είμαστε τυχεροί θα βρεθούμε σε έναν εκπαιδευτή σκύλων που θα μας εξηγήσει τι δεν καταλάβαμε εάν είμαστε άτυχοι θα καταλήξουμε σε κάποιον που θα τολμήσει να του καταστείλει κάθε ψήγμα σοβαρότητας απλά για να συντηρήσει το ανθρώπινο όνειρο.
Με βάση λοιπόν τα δύο αυτά πρότυπα καταλήγουμε και στα πρότυπα που θα επιλέξουμε για την ανθρώπινη συμπεριφορά απέναντι στον σκύλο.

Ο Άνθρωπος που έχει επίγνωση και έλεγχο!

Στο πρώτο πρότυπο ο άνθρωπος γνωρίζει τι είναι ο σκύλος και ποιος είναι ο σκύλος του, καθημερινά, μέσα από την αλληλεπίδραση μαζί του. Κατανοεί την σοβαρότητα του παιχνιδιού και μέσα από αυτό περνάει και σαφέστατα μηνύματα για το πότε τα όρια ξεπεράστηκαν και ποιος διατηρεί μέσα από το παιχνίδι τον έλεγχο. Επίσης, επιτρέπει στον σκύλο να ωριμάσει και να μην γίνει ένα νευρωτικό πλάσμα που αιωνίως κυνηγάει μπαλάκια ή τρέχει σαν τρελός άνευ λόγου. Δέχεται ότι όπως ο ίδιος ο σκύλος του μπορεί να επιλέγει, ποιους αγαπάει και ποιους δεν θέλει να τον αγγίζουν, ποιους θεωρεί φίλους και ποιους δεν θέλει να βλέπει. Τέλος σέβεται το ποιος είναι ο σκύλος του και δεν βλέπει τον χαρακτήρα σαν μηχανοποιημένη κατάσταση που μπορεί να την ρυθμίσει στα μέτρα του.

Ο Άνθρωπος καταναλωτής ιδεών!

Στο δεύτερο πρότυπο ξεχάστε τα όλα δεν χρειάζεται να παίρνετε τίποτα στα σοβαρά…ο σκύλος είναι κάποιος που γεννήθηκε για να σας διασκεδάζει, αγαπάει πάντα τον άνθρωπο και τους υπόλοιπους σκύλους. Ο σκύλος αυτός θα σας ικανοποιήσει όλα τα όνειρα…θα σας θεραπεύσει από την μελαγχολία, θα σας αδυνατίσει, θα σας κάνει κοινωνικούς και θα σας απαλλάξει από το άγχος. Τώρα εάν κάτι πάει στραβά, ο σκύλος σας είναι ελαττωματικός κάτι δεν πάει καλά με το DNA του και οι ειδικοί συμπεριφοριστές που προάγουν το πρότυπο του “υγιούς” σκύλου θα χαρούν να σας υποδείξουν ένα χάπι για την θεραπεία της ζωώδους συμπεριφοράς του.

Τέλος εάν κάποιους σας θύμωσα επιτρέψτε μου κάτι τελευταίο. Ο Hatciko δεν περίμενε κανέναν στο σταθμό του τρένου πήγαινε εκεί γιατί οι άνθρωποι γύρω από τον σταθμό τον αγαπούσαν. Το έσκαγε από το σπίτι του γιατί ήθελε να επιλέξει εκείνος που θα ζεί…και δεν γούσταρε να του πετάνε μπαλάκια. Ναi ο Hatciko είναι μύθος…ο μύθος ενός σκύλου που έζησε όπως εκείνος ήθελε και που το μπαλάκι το έπιασε μόνο, ξεπερνώντας την δική του αξιοπρέπεια ή εάν θέλετε εγωισμό…όταν αυτό ήταν θέμα της επιβίωσης ενός φίλου του.

Γιατί οι σκύλοι πράγματι ξέρουν τι σημαίνει να είσαι φίλος. Ξαναδείτε την ταινία σας παρακαλώ.

Σας εύχομαι καλά παιχνίδια και καλή επιβίωση!
Χ.Κ.